شناسه کالا شناسه‌ای است که به مجموعه‌ای از خصوصیات یک کالا (از قبیل جنس، نوع، مدل، نام تجاری و نوع کاربری) و به عبارت بهتر شناسنامه کالا، نسبت داده می‌شود. این خصوصیات به ازاء هر کالا، توسط وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری دستگاه‌های تخصصی مربوطه استخراج می‌گردد. شناسه کالا، زبان مشترک تشریح کالا در فرآیند تجاری کشور به ویژه بین سامانه‌های الکترونیکی از قبیل سامانه جامع تجارت ایران، ثبتارش، پنجره واحد تجارت فرامرزی، بارنامه برخط، جامع انبارها و تدارکات الکترونیکی دولت خواهد بود.

شناسه کالا، کدی ۱۳ رقمی است که در واقع همان بارکد کالا است که از طریق آن هر کالایی در طبقه‌بندی مشخصی در سامانه شناسه کالا با این کد مورد شناسایی قرار می‌گیرد. این کد به صورت خاص و یونیک بر روی محصول نصب می‌شود و وجه متمایزی بین کالاهای قاچاق است که به صورت غیر قانونی وارد کشور شده‌اند. کد شناسه در سامانه شناسه کالا ثبت می‌شود تا در صورت نیاز شناخته شود.

بر اساس آیین‌نامه اجرایی تبصره ۳ ماده ۱۳ قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز و مطابق ابلاغیه وزارت صنعت، معدن و تجارت مورخ ۳۱/۰۳/۱۳۹۶ واردکنندگان اولین مشمولان این طرح بوده و تولیدکنندگان با فاصله زمانی چند ماهه مشمول دریافت شناسه کالا می‌گردند؛ کلیه فرآیندهای تجاری اعم از ثبت‌ سفارش، ترخیص کالا، انبارش و حمل تنها با شناسه کالا امکان ‌پذیر خواهد بود.

بدین منظور واردکنندگان و تولیدکنندگان کالاهای مختلف باید مطابق زمان ‌بندی مشخص‌ شده در دستورالعمل‌های مصوب، به سامانه شناسه کالا مراجعه و شناسه کالای مورد نظر خود را اخذ و بر روی بسته ‌بندی کالا نصب نمایند.

واردکنندگان و تولیدکنندگان باید ابتدا در سامانه جامع تجارت ایران به آدرس www.ntsw.ir  ثبت ‌نام و با اظهار شماره کارت بازرگانی، شماره صنفی و یا معرفی شرکت، احراز صلاحیت نمایند و سپس جهت اخذ شناسه کالا، با همان نام کاربری و رمز عبور وارد سامانه شناسه کالا به آدرس www.cid.ntsw.ir  گردند.

جدول زمان‌بندی الزام ثبت شناسنامه، جهت  اخذ و نصب شناسه کالا برای ۱۲ گروه کالایی را می‌توان از سایت رسمی صنعت معدن و تجارت دریافت کرد.

امکان اینکه شناسه کالا، شناسه داخلی باشد وجود دارد، که توسط سامانه شناسه کالا به کاربر داده می‌شود. یا کد معتبر بین‌المللی مانند شناسه GTIN باشد و از آن‌جایی که این کد به عنوان کلید کد شناسنامه کالا است، با فراخوانی می‌توان از کالا استعلام گرفت. هر شرکتی باید برای همه‌ مدل‌ها یا سایزهای یک کالا کد IRC یکتایی دریافت کند.

دریافت شناسه کالا

برای تعیین این کد ۱۳ رقمی، پارامترهای مشخصی از طرف سامانه مدیریت شناسه کالا یا همان وزارت صنعت، معدن و تجارت در نظر گرفته شده است. این شناسه‌ها به شناخته شدن سریع کالاها کمک می‌کنند. این شناسه به چند نوع مشخص تقسیم می‌شود. بعضی از شناسه‌ها داخلی هستند و بعضی از آن‌ها بین‌المللی و خارجی هستند. پارامترهایی که برای تعیین انواع شناسه کالا در نظر گرفته شده است، عبارت هستند از:

* نوع

* جنس

* نام تجاری

* نوع کاربری

* مدل

انواع شناسه کالا:

شناسه کالا انواع مختلفی دارد از جمله:

* شناسه  IRC

* شناسه  IVC

* شناسه  GTIN

* شناسه  IMEI

* شناسه  VIN

در ادامه هر کدام را شرح خواهیم داد.

شناسه IRC 

وجود شناسه IRC به معنای تاییدیه از طرف وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی است. در واقع مجوزی است که از سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران به داروها و فرآورده‌های حوزه سلامت و پزشکی تعلق می‌گیرد.

شناسه IVC

این نوع شناسه توسط سامانه سازمان دامپزشکی کشور برای کالاهای دارویی، افزودنی‌ها و مکمل‌ها، مواد اولیه و جانبی، ملزومات و تجهیزات دامپزشکی، فرآورده‌های بهداشتی، فرآورده‌های زیستی، سموم دامپزشکی و داروهای گیاهی و طبیعی که مصارف حیوانی دارند صادر می‌شود.

شناسه GTIN

این شناسه یک شناسه بین‌المللی است که توسط سازمان جهانیGS1  ارائه شده که بیش از ۱۱۰ کشور دنیا از آن استفاده می‌کنند. شناسه‌ای یکتا که به طور معمول تعداد رقم‌های آن ۸، ۱۲، ۱۳ یا ۱۴ است.

در ایران این شناسه دارای ۱۳ رقم است که با پیش شماره ۶۲۶ شروع می‌شود و مشخص کننده کالا است. همچنین توسط شرکت سازنده کالا در سایت جهانی به صورت بارکد دو بعدی ثبت و سالانه شارژ می‌شود. این کد در سامانه تجهیزات و ملزومات پزشکی در قسمت اضافه کردن GTIN باید درج شود و برای برچسب کالا، دریافت کدهای جداگانه برای تمامی سایزهای کالا ضروری است. جهت دریافت GTIN می‌توانید به مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات مراجعه نمایید.

شناسه IMEI

همه‌ تجهیزاتی که دارای سیم کارت هستند و از شبکه ارتباطات سیار استفاده می‌کنند، دارای شناسه‌ای بین ‌المللی ۱۵ رقمی به نام IMEI است. این شناسه توسط تولید کننده روی تجهیزات نرم افزاری و سخت افزاری نصب و درج می‌شود، که می‌توان اطلاعاتی مانند شرکت تولیدکننده، برند، مدل، کشور تولید کننده، بازار هدف و شماره سریال هر تجهیز را استعلام گرفت.

شناسه VIN 

این شناسه دارای ۱۷ کاراکتر از اعداد و حروف است و برای شناسایی خودرو است و از مهم‌ترین اطلاعات یک خودرو به شمار می‌آید. این شناسه در زمانی که خودرو برای اعمال تغییراتی به کارخانه بازگردانده می‌شود یا حتی در زمانی که به سرقت می‌رود اهمیت دارد.

شناسه اصالت کالا

این شناسه یک کد ۱۶ رقمی است که بدون تکرار ارقام و دارای طول ثابت ۲۰ است و شرکت صاحب پروانه طبق استاندارد خاصی آن را تولید می‌کند.

این شناسه ۱۶ رقمی روی برچسب کالا قرار دارد و با لایه‌ای پوشانده می‌شود. مصرف کننده کالا بعد از خرید کالا می‌تواند پوشش این کد را بردارد و با استفاده از اطلاعات درج شده روی آن و طی مراحلی با وارد کردن این کد از اصالت کالایی که خریداری نموده است آگاه شود.

معرفی سامانه جامع تجارت ایران

این سامانه با هدف مدیریت شناسه کالاها راه اندازی شده است. پایگاه داده جامعی از مشخصات کالاهایی که در زنجیره تجارت کشور مبادله می‌شود، و امکان مدیریت تجارت رسمی را فراهم می‌نماید.

این سامانه، برای تولید، تخصیص و مدیریت کد ۱۳ رقمی و مرتبط کردن آن‌ با شناسنامه کالا در سراسر زنجیره تامین است؛ این سامانه فرآیندهای درخواست و صدور شناسه کالا را در بر عهده گرفته و می‌تواند برای سامانه‌های مرتبط، امکان استعلام را فراهم کند.

هدف از راه اندازی این سامانه، جمع‌آوری و استفاده سیستمی از اطلاعات کالا و ایجاد زبان مشترک و قابل درک برای تمام سامانه‌های تجاری در خصوص کالاهای معامله‌ای است که از راه این سامانه به صورت متمرکز و استاندارد و با مشارکت ذینفعان اصلی صورت می‌گیرد.

نحوه دریافت شناسه کالا از سامانه جامع تجارت کالا

برای ثبت شناسنامه و دریافت شناسه کالا، ابتدا در سامانه جامع تجارت ایران (ntsw.ir) ثبت نام و صلاحیت خود اعم از شرکت، کارت بازرگانی، شناسه صنفی و هرگونه مجوز تولید یا واردات را احراز نمایید؛ سپس با نام کاربری و رمز عبور دریافتی از سامانه جامع تجارت ایران وارد سامانه شناسه کالا (ntsw.cid.ir) شوید.

دقت کنید که با توجه به صلاحیت‌های شما (شناسه صنفی، کارت بازرگانی، شناسه شرکت و …) در سامانه جامع تجارت، دسترسی شما به ثبت کالای تولیدی، وارداتی و یا هر دو باز می‌شود.

ثبت کالای تولیدی

ثبت کالای تولیدی مختص تولیدکنندگان بوده و تنها ایشان اجازه اخذ شناسه کالاهای تولید داخل کشور را دارند. برای این کار، پس از ورود به سامانه، گزینه «ثبت کالای تولیدی» را انتخاب نمایید. پس از باز شدن صفحه، گزینه ثبت کالای جدید را انتخاب کنید.

در صفحه جدید، گروه‌های کالایی مختلف را مشاهده می‌نمایید. پیش از انتخاب گروه کالا جهت ثبت شناسنامه و اخذ شناسه کالای مورد نظر خود، باید صلاحیت مرتبط با آن کالا را انتخاب کنید. برای نمونه ممکن است شما، در رشته فعالیت‌های مختلف، شناسه صنفی داشته باشید. دقت کنید که شناسه صنفی متناظر با کالای مورد نظر خود را دراین مرحله انتخاب نمایید.

پس از انتخاب گروه کالای مورد نظر وارد مراحل ثبت شناسنامه کالا می‌شوید. در صورتی که برای کالای تولیدی خود، شناسه GTIN دریافت کرده‌اید می‌توانید با اظهار این شناسه، آن را به عنوان شناسه کالا ثبت نمایید. در غیر این صورت گزینه کالای فاقد شناسه را انتخاب و وارد مرحله بعدی شوید. ممکن است در برخی کالاها، دریافت  GTIN  برای تولیدکنندگان اجباری باشد که در این صورت امکان ثبت کالای فاقد شناسه GTIN  در گروه مورد نظر وجود نخواهد داشت. جهت دریافت GTIN می‌توانید به مرکز ملی شماره گذاری کالا و خدمات مراجعه نمایید.

در مرحله بعد جایگاه کالای خود را در طبقه بندی‌های ملی کالا و خدمات (ایران کد)،HS ،ISIC  و CPC مشخص می‌کنید. در نظر داشته باشید که دسته بندی کالا، همان طبقه بندی ملی ایران کد بوده،HS  برای ثبت سفارش واردات و ترخیص کالا از گمرک و ISIC هم برای مشخص کردن نوع فعالیت اقتصادی کاربرد دارد. لطفا در انتخاب آن‌ها دقت کنید.CPC  نیز تنها طبقه بندی اختیاری است که می‌توانید از آن عبور کنید. این امکان نیز وجود دارد که با تایپ بخشی از کلمه مورد نظر، در طبقه بندی‌ها جستجو نمود.

بعد از انتخاب طبقه بندی‌ها، وارد مرحله تکمیل فیلدهای توصیفی کالا می‌شوید. ممکن است در کالاهای مختلف، فیلدهای توصیفی متفاوت باشند. فیلدهای توصیفی، می‌توانند اجباری و یا اختیاری باشند. با انتخاب مقادیر فیلدهای توصیفی، شرح تجاری کالا به صورت خودکار کامل می‌شود.

در مرحله بعد اگر برای کالا، فیلدهای توصیفی اختیاری وجود داشته باشد، به کاربر نمایش داده شده و کاربر می‌تواند آن‌ها را پر کرده و یا از آن‌ها عبور کند. در نهایت شناسه کالا به صورت بارکد نمایش داده شده و می‌توانید آن را دانلود نمایید. لازم به ذکر است در صورتی که شناسه GTIN در ابتدا ثبت شده باشد، بارکد همان GTIN خواهد بود.

ثبت کالای وارداتی

 ثبت کالای وارداتی، مشابه کالای تولیدی است با این تفاوت که واردکننده، ثبت کننده کالا است؛ لذا باید پس از ورود به سامانه، گزینه «ثبت کالای وارداتی» را انتخاب و مراحل بعدی را مشابه مراحل ثبت کالای تولیدی طی نمایید. در خصوص کالای وارداتی، فرد ثبت کننده اهمیت ندارد. بدین معنا که شناسه کالا به ازاء واردکننده تغییر نمی‌کند. در حالی که در ثبت کالای تولیدی، شناسه کالا به ازاء تولیدکننده تغییر می‌یابد. بنابراین در کالاهای وارداتی، کالا فقط یک بار ثبت شده و واردکنندگان از همان شناسه کالای ثبت شده استفاده می‌کنند.

لازم به ذکر است، کاربران همیشه می‌توانند در صفحه اول سامانه، از بخش جستجوی کالا، به جستجوی کالاهای ثبت شده بپردازند و در صورتی که شناسنامه کالای ثبت شده، با مشخصات مورد نظر ایشان مطابقت داشته باشد، کالا را در بخش «کالاهای انتخاب شده» ذخیره کرده و در صورت لزوم برای استفاده بعدی در دسترس داشته باشند. کارشناسان شرکت GTG با داشتن دانش به روز و تجربه کافی در زمینه تجارت بین‌الملل، آماده ارائه مشاوره و انواع خدمات هستند.